Transformasi kaedah pengajaran dan pembelajaran

PRESIDEN Universiti Sains dan Teknologi Malaysia (Must) merangkap Presiden Persekutuan Akademi dan Persatuan Saintifik Asia (AASA), Tan Sri Dr Omar Abdul Rahman, memberi pandangan mengenai transformasi kaedah pengajaran dan pembelajaran yang wajar dilaksanakan bagi memupuk minat pelajar dalam bidang sains.

SEORANG rakan pernah menceritakan kepada saya mengenai anaknya dimarahi guru kerana menghasilkan lukisan daun berwarna merah sedangkan sebenarnya anak itu mendapat inspirasi berbuat demikian setelah melihat pokok puding di luar kelasnya yang mempunyai ciri fizikal itu.

Kisah ini adalah contoh mudah bagaimana kaedah pengajaran dan pembelajaran (P&P) secara hafalan yang masih diamalkan secara meluas di negara ini boleh membantutkan kreativiti dan perkembangan minda pelajar kerana mereka tidak diberi peluang menjelas atau membincangkan pendapat mereka mengenai sesuatu pengetahuan.

Ini kerana kaedah P&P secara hafalan ini hanya memerlukan pelajar mengingati sebanyak mungkin pengetahuan atau maklumat yang dicurahkan guru tanpa menekankan aspek kefahaman pelajar mengenai teori atau idea yang diketengahkan.

Kaedah P&P yang kurang merangsang daya pemikiran pelajar inilah antara punca bidang sains dianggap susah dan tidak menarik minat masyarakat negara ini khususnya di kalangan pelajar.

Jika masalah asas ini tidak ditangani segera, pasti ia menyukarkan usaha kerajaan mencapai sasaran nisbah 100 penyelidik, saintis dan jurutera dengan 10,000 tenaga kerja tempatan menjelang 2020.

Antara penyelesaian boleh dilaksana bagi mengatasi masalah ini ialah melatih guru mengamalkan kaedah P&P secara pertanyaan dan percubaan atau Inquiry Based Learning (IBL) yang kini menjadi amalan di kebanyakan negara termasuk Singapura, Turki dan Amerika Syarikat.

Saya berpeluang menyaksikan bagaimana kaedah P&P ini dilaksanakan ketika ia dibentangkan sempena Perhimpunan Agung Kelapan AASA dan Persidangan Antarabangsa Pendidikan Sains Asia Pasifik di Ankara, Turki, tahun lalu.

Menerusi IBL, guru memainkan peranan sebagai pembimbing dan pemangkin bagi pelajar membina kefahaman mengenai sesuatu teori sains berdasarkan contoh kehidupan sebenar ditunjukkan kepada mereka.

Pendekatannya mudah, iaitu guru menunjukkan objek atau fenomena sebenar yang wujud untuk dijadikan bahan eksperimen pelajar secara berkumpulan.

Sewaktu melakukan eksperimen, pelajar digalak mengetengahkan pendapat dan berbincang mengenai pemahaman masing-masing sebelum guru menjelaskan konsep sebenar.

Sebagai contoh, jika topik berkaitan kadar air diperlukan tumbuhan, guru boleh membawa pelajar melawat kebun sayur terlebih dulu dan apabila pulang ke kelas, diadakan perbincangan dengan pelajar mengenai isu itu.

Setiap pelajar diberi peluang mengemukakan pendapat masing-masing dengan menyatakan rasional mereka berpendapat demikian dan tiada jawapan dianggap salah atau betul.

Kemudian pelajar diberi peluang menjalankan eksperimen berkaitan topik itu dengan bimbingan guru bagi membolehkan mereka mencari sendiri jawapan sebenar kepada isu yang dibincangkan.

Amalan P&P seumpama ini lebih berkesan bagi membina kemahiran pemerhatian dan analisis pelajar kerana mereka didedahkan contoh sedia ada dan diberi galakan untuk menyuarakan pendapat.

Ia juga secara tidak langsung menyuntik semangat kerjasama dalam kumpulan serta membiasakan pelajar dengan kemahiran menjalankan eksperimen.

Bagi memperluas IBL di negara ini, guru subjek sains di seluruh negara perlu diberi latihan sewajarnya dan kepakaran ahli saintis juga boleh diguna pakai bagi tujuan ini.

Pembabitan ahli saintis pula bukan untuk mengajar, sebaliknya membimbing guru menjalankan eksperimen menggunakan objek, hidupan atau fenomena bagi menyuntik minat pelajar dalam subjek itu.

Nasionalisme dan Perjuangan Bahasa

1. Makalah ini disumbangkan oleh Dato’ Dr. Hassan Ahmad daripada Karyawan.

2. Beliau meninjau betapa rapatnya hubungan bahasa dengan perjuangan bangsa, dan betapa tindakan ini melemahkan nasionalisme.

3. ‘Nasionalisme’ atau ‘semangat kebangsaan’ atau ‘semangat bangsa’ secara umumnya lahir dari kesedaran bahawa keanggotaan seseorang dalam kesatuan sosiobudaya yang disebut BANGSA ditandai oleh ciri-ciri yang dimiliki atau diwarisi bersama oleh seluruh anggota bangsa itu dan membezakannya daripada bangsa lain.

4. Bahasa berkuasa sebagai alat pembentukan tamadun bangsa yang sangat integratif kerana melalui bahasa sesuatu bangsa itu dapat dikenali dengan cara bagaimana mereka menanggapi alamnya baik alam sosial mahupun alam kosmos.

5. Oleh itu, bahasa dianggap sebagai pembentuk identiti sesuatu bangsa.

6. Umumnya faktor tercetusnya semangat nasionalisme berpunca daripada rasa ketercabaran iaitu apabila sesuatu bangsa merasakan bahawa identiti bangsanya tercabar oleh keadaan yang boleh menyebabkan hak dan kepentingan mereka tergugat.

7. Nasionalisme Melayu mula tercetus dalam bentuk aktivisme politik selepas Perang Dunia Kedua khususnya dalam tahun 1946.

8. Sementara perjuangan bahasa lahir daripada tuntutan nasionalisme Melayu supaya bahasa Melayu dijadikan bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara.

9. Terdapat sebuah pertubuhan NGO yang bergiat aktif memperjuangkan isu budaya dan bangsa dikenali sebagai Badan Bertindak Bahasa Kebangsaan (BBBK) dengan beraninya mengecat beberapa papan tanda awam yang tertulis dalam bahasa Inggeris.

10. Sekumpulan 9 orang peguam pula telah menghantar memorandum bertajuk Rang Undang-undang Bahasa Kebangsaan 1967: Memorandum Husin Onn dan kawan-kawan kerana kerajaan tidak melaksanakan matlamat yang terkandung dalam Fasal 152, Perlembagaan Persekutuan.

11. Sekumpulan aktivitis bahasa Melayu mengadakan perarakan yang terkenal dengan Perarakan Keranda 152 menuju ke kediaman PM dan Parlimen untuk menghantar memorandum bantahan.

12. Hanya selepas 1970-an ke atas barulah kerajaan melaksanakan dasar menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan ekoran peristiwa hitam 13 Mei 1969.

13. Beliau menegaskan nasionalisme atau nasionalisme bahasa jangan dikelirukan dengan emosi rasisme atau etnisiti,tetapi harus dilihat sebagai proses pembebasan politik dan penjajahan sosioekonomi yang dilakukan melalui bahasa kuasa luar.

14. Beliau juga mengingatkan agar jangan lagi menuduh “pejuang bahasa Melayu” atau nasionalis bahasa Melayu sebagai fanatik bahasa, gila bahasa, anti-bahasa Inggeris, anti kemajuan dan sebagainya kerana kata-kata ini merepek dan tidak berasas sama sekali.

Pembangunan modal insan berkualiti

Malaysia memberi penekanan tinggi terhadap pembangunan modal insan kelas pertama di mana bina upaya adalah pendekatan utama ke arah mencapai status negara maju pada tahun 2020. Modal insan adalah harta yang boleh disuntik nilai tambahnya, diinjakkan nilai inteleknya serta diperbanyakkan modal budayanya.

Pembangunan modal insan berkualiti bergantung kepada pendidikan berkualiti; yang dapat menghasilkan individu yang mempunyai jati diri yang kukuh, berketerampilan, berkeperibadian mulia, berpengetahuan dan berkemahiran tinggi bagi mengisi keperluan negara maju. Pendidikan juga perlu membentuk modal insan yang mampu berfikiran kritis dan kreatif, berkemahiran menyelesaikan masalah, berkeupayaan mencipta peluang baru, mempunyai daya tahan serta kebolehan untuk berhadapan dengan persekitaran global yang sering berubah.

Dalam abad ke-21 ini, negara menghadapi cabaran baru kesan daripada globalisasi, liberalisasi, pengantarabangsaan dan perkembangan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK). Sehubungan dengan itu Malaysia memerlukan modal insan yang juga celik TMK, progresif dan mampu bersaing di pasaran kerja global.

Pembangunan sistem pendidikan bertaraf dunia mengikut acuan Malaysia adalah agenda utama Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) dan Kementerian Pengajian Tinggi (KPT). Justeru itu, guru perlu memahami, menunjukkan kesungguhan, dan mempunyai iltizam yang tinggi dalam melaksanakan daya usaha dan pendekatan baru ke arah usaha untuk meningkatkan kualiti pendidikan seperti petikan yang berikut:

”... as the most significant and costly resource in schools, teachers are central to school improvement efforts. Improving the efficiency and equity of schooling depends, in large measure, on ensuring that competent people want to work as teachers, that their teaching is of high quality, and that all students have access to high quality teaching.”

(Organization for Economic Co-operation and Development; petikan daripada Pelan Induk Pembangunan Pendidikan KPM 2007; hal. 106 )

Kementerian Pelajaran Malaysia telah melaksanakan pelbagai usaha untuk melahirkan guru yang berkualiti dan memastikan mereka yang berkualiti kekal dalam sistem pendidikan negara dan kekal berkualiti di sepanjang tempoh perkhidmatan. Antara langkah yang telah diusahakan termasuklah memantapkan latihan perguruan, menambah baik sistem pemilihan calon guru, melonjakkan kecemerlangan institusi latihan perguruan, dan menambah baik laluan kerjaya serta kebajikan guru.

Bahagian Pendidikan Guru (BPG), Kementerian Pelajaran Malaysia merupakan peneraju utama latihan perguruan di Malaysia. BPG bersama-sama Institut Pendidikan Guru (IPG) dan Institusi Pendidikan Tinggi Awam (IPTA) bertanggungjawab merancang dan melaksanakan latihan perguruan untuk memenuhi keperluan tenaga pengajar di institusi pendidikan seluruh negara. Bagi menjamin guru yang dihasilkan berkualiti tinggi, tiga aspek utama ditekankan iaitu amalan nilai profesionalisme keguruan, pengetahuan dan kefahaman, serta kemahiran pengajaran dan pembelajaran.

Bahagian Pendidian Guru telah mengambil langkah proaktif dalam membangunkan standard guru sebagai panduan dan rujukan kepada guru, pendidik guru, agensi dan institusi latihan perguruan di Malaysia.